การพัฒนาคู่มือสำหรับเภสัชกรชุมชนในการให้คำปรึกษาและแนะนำการเลือกใช้ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารประเภทวิตามินและแร่ธาตุ

Abstract

Labels of most dietary supplement products in the market recommend to take quantity of vitamins and minerals exceed Recommended Dietary Allowances, and the evidence-based practice about their efficacy was limited. This study was to develop a community pharmacist handbook for patient counseling about how to take vitamins and minerals effectively and safely, and to evaluate pharmacist satisfaction levels after using the handbook in their practice. After the survey in selected community pharmacies, the top three common customer needs were calcium products for bone and teeth supplements, magnesium or riboflavin for migraine prophylaxis, and zinc or vitamin C for common cold treatment and prophylaxis. After being approved by 3 experts in nutrition without any corrections, the developed handbook was distributed to 30 community pharmacists for evaluate. Seventy-nine, 70, and 79 percent of them rated the content understanding and utilization, format, and overall aspects as satisfied to very satisfied. To make the handbook more friendly to use, highlighted important keywords and the shading table were adjusted. The modified handbook then was used in 94 community pharmacies for a month. Most of the users had been working for under 10 years (84.10%). In a day, 3-10 customers called to buy these products in their working places (57.50%). Ninety-seven, 95, and 95 percent of pharmacists rated the content coverage of calcium, magnesium or riboflavin, and zinc or vitamin C, respectively, as satisfied to very satisfied. Although the handbook format in table and flowchart were evaluated as satisfied to very satisfied in 76.60 percent of them, 93.60 percent of the users felt satisfied to very satisfied with the handbook usefulness in practice. In conclusion, the handbook helped pharmacists with patient suggestions in selecting products for bone and teeth supplements, migraine prophylaxis, and common cold treatment and prophylaxis, but the format should be adjusted to be more friendly.

ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารในท้องตลาดส่วนใหญ่มีปริมาณวิตามินและแร่ธาตุในขนาดที่แนะนำสูงกว่าค่า Recommended Dietary Allowances หลายเท่าและข้อความกล่าวอ้างข้อบ่งใช้ของผลิตภัณฑ์ที่ระบุบนฉลากยังมีหลักฐานทางวิชาการสนับสนุนไม่เพียงพอ การวิจัยนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อพัฒนาคู่มือสำหรับเภสัชกรชุมชนในการให้คำปรึกษาและแนะนำการเลือกใช้ผลิตภัณฑ์เหล่านี้อย่างมีประสิทธิภาพและปลอดภัย และประเมินความพึงพอใจของเภสัชกรชุมชนต่อการใช้คู่มือฯ รูปแบบการวิจัยเป็นการสร้างและพัฒนาคู่มือฯ สำหรับเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ตามการเรียกหาของผู้มารับบริการ ผลการรวบรวมข้อมูลในร้านยาพบว่า 1) แคลเซียมสำหรับ “บำรุงกระดูกและฟัน”, 2) แมกนีเซียมหรือวิตามินบีสองสำหรับ “การป้องกันไมเกรนกลับเป็นซ้ำ” และ 3) สังกะสีหรือวิตามินซีสำหรับ “การป้องกันและรักษาหวัด” ถูกเรียกหาจากผู้มารับบริการเป็นอันดับต้น ๆ คู่มือฯ ที่สร้างขึ้นได้ผ่านการประเมินความตรงเชิงเนื้อหาจากผู้เชี่ยวชาญ 3 ท่าน โดยไม่ต้องแก้ไข หลังจากนั้น เภสัชกรชุมชน 30 คน ได้นำคู่มือไปใช้และร้อยละ 79, 70 และ 79 ประเมินความพึงพอใจในระดับมากถึงมากที่สุดในด้านความเข้าใจในเนื้อหาและการนำไปใช้, ด้านรูปแบบ และด้านภาพรวมของคู่มือฯ ตามลำดับ คู่มือฯ ที่ปรับปรุงแล้วได้นำไปให้เภสัชกรชุมชน 94 คน ใช้ในร้านยาเป็นระยะเวลา 1 เดือน เภสัชกรส่วนใหญ่ทำงานในร้านยาไม่เกิน 10 ปี (ร้อยละ 84) และมีผู้มาเรียกซื้อผลิตภัณฑ์ฯ 3 - 10 คน/วัน (ร้อยละ 57) ผลการประเมินความพึงพอใจต่อคู่มือฯ ในด้านความครอบคลุมของเนื้อหาการใช้ผลิตภัณฑ์ที่ 1, 2 และ 3 ในระดับมากถึงมากที่สุดคิดเป็นร้อยละ 97, 95 และ 95 ตามลำดับ แม้ว่าการจัดเนื้อหาในรูปแบบตารางหรือแผนภูมิจะมีผลการประเมินความพึงพอใจในระดับมากถึงมากที่สุดเพียงร้อยละ 77 แต่พบว่าผู้ประเมินร้อยละ 94 ให้ความพึงพอใจมากถึงมากที่สุดในด้านประโยชน์ต่อการปฏิบัติงานดังนั้น คู่มือฯ มีประโยชน์สำหรับเภสัชกรชุมชนในการให้คำปรึกษาและแนะนำการเลือกใช้ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารสำหรับบำรุงกระดูกและฟัน, การป้องกันไมเกรนกลับเป็นซ้ำ และการป้องกันและรักษาหวัด แต่ต้องปรับปรุงเนื้อหาให้มีความสะดวกในการนำไปใช้มากขึ้น