การใช้เครื่องหมายดีเอ็นเอในการตรวจหายีนต้านทานโรคไหม้ โรคขอบใบ้แห้ง และเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาลในพันธุ์ข้าวพื้นเมืองที่ปลูกในบางพื้นที่ของภาคเหนือตอนล่าง ประเทศไทย

Abstract

In the past, the production and export of Thai rice have been plagued by disease and insect pest outbreaks, and these issues have persisted to the present, including: the outbreak of rice blast caused by Pyricularia oryzae. Bacterial blight is caused by the bacteria Xanthomonas oryzae pv. oryzae, and the brown planthopper (Nilaparvata lugens) is present throughout the country, including Thailand. These diseases and insects have been adapting to their environment, making them difficult to control. Thailand is considered one of the rice genetic resources, especially local rice varieties, which are the source of important disease and insect resistance genes and can be used in rice breeding programs for disease and insect-resistant varieties. This study aimed to detect rice blast, bacterial blight, and brown planthopper resistance genes using gene-specific primers and evaluate resistance levels in twenty local rice varieties. The results showed that all twenty local rice varieties have at least one resistance gene. The evaluation for rice blast resistance discovered the Pi9 and Pigm(t) gene pairs. Bacterial blight found that the xa5 gene, which affects the resistance level in rice, while for the brown planthopper found that resistant local rice varieties had different levels of resistance to BPH infestation. Additionally, the above evaluation found two interesting local rice varieties, namely Hom Dong rice and Lueang Kaset rice. These varieties exhibited resistance to rice blast, bacterial blight, and brown planthopper infestation for a period of 14 days. Hence, these local rice varieties still have genetic variations that are beneficial for the development of rice varieties resistant to diseases and insect pests in the future.

การผลิตข้าวและส่งออกข้าวไทยที่ผ่านมายังคงพบปัญหาการระบาดของโรคและแมลงที่ส่งผลต่อเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน ได้แก่ ปัญหาการระบาดของโรคไหม้มีสาเหตุเกิดจากเชื้อรา Pyricularia oryzae โรคขอบใบแห้งเกิดจากเชื้อแบคทีเรีย Xanthomonas oryzae pv. oryzae และเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล (Nilaparvata lugens) ซึ่งพบการระบาดได้ในทุกพื้นที่ทั่วประเทศ รวมถึงประเทศไทย โรคและแมลงเหล่านี้มีการปรับตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อม ทำให้ยากต่อการควบคุม ประเทศไทยนับเป็นแหล่งความหลากหลายทางพันธุกรรมข้าว โดยเฉพาะข้าวพื้นเมืองเป็นแหล่งของยีนที่สำคัญรวมถึงมียีนต้านทานต่อโรคและแมลงศัตรูพืชสามารถนำมาใช้ในการปรับปรุงพันธุ์ข้าวให้มีลักษณะต้านทานต่อโรค และแมลงในอนาคต งานวิจัยนี้จึงทำการตรวจสอบยีนต้านทานโรคไหม้ โรคขอบใบแห้ง และเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล ในข้าวสายพันธุ์พื้นเมือง จำนวน 20 สายพันธุ์ ร่วมกับประเมินความต้านทาน พบว่าจากการตรวจสอบยีนต้านทานโรคไหม้ โรคขอบใบแห้ง และเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล มียีนต้านทานอย่างน้อย 1 ตำแหน่ง และเมื่อประเมินระดับความต้านทานต่อเชื้อราสาเหตุโรคไหม้พบคู่ของยีน Pi9 และ Pigm(t) โรคขอบใบแห้งพบยีน xa5 ซึ่งส่งผลต่อระดับความต้านทานในข้าว ในขณะที่เพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล พบว่าความต้านทานในข้าวสายพันธุ์พื้นเมืองมีระดับความต้านทานต่อการทำลายของเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาลแตกต่างกัน นอกจากนี้จากการประเมินดังกล่าวพบข้าวสายพันธุ์พื้นเมืองที่น่าสนใจ จำนวน 2 สายพันธุ์ (ข้าวหอมดง และข้าวเหลืองเกษตร) ยังคงมีความต้านทานต่อโรคไหม้ โรคขอบใบแห้ง และเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล (14 วัน) ซึ่งแสดงให้เห็นว่าข้าวพันธุ์พื้นเมืองเหล่านี้ยังมีความแปรผันทางพันธุกรรมที่เป็นประโยชน์ต่อการพัฒนาพันธุ์ข้าวให้มีความต้านทานต่อโรคและแมลงได้ต่อไปในอนาคต